«Սփիւռքահայ Տեղեկատուութեան Դաշտը Անցումային Հանգրուանին Տպագիրէն Թուայնացում»

Հովանաւորութեամբ Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան Կեդրոնական Վարչութեան եւ կազմակերպութեամբ՝ «ՌԱԿ ՄԱՄՈՒԼ»ի, 17 Յունիս 2015ի երեկոյեան ժամը 7:30-ին Թէքէեան Կեդրոնի «Գերսամ Ահարոնեան» սրահին մէջ տեղի ունեցաւ «Սփիւռքահայ Տեղեկատուութեան Դաշտը Անցումային Հանգրուանին Տպագիրէն Թուայնացում» խորագրով «Կլոր Սեղան»ի շուրջ հրապարակային հանդիպում մը:

Ներկայ էին ՆՍՕՏՏ Արամ Ա. Վեհափառին ներկայացուցիչը՝ Հոգշ. Տ. Պետրո Վրդ. Մանուէլեանը, Գերապատիւ Տ. Ներսէս Պետրոս 19-րդ Կաթողիկոս Պատրիարքի ներկայացուցիչը՝ Պրն. Սարգիս Նաճարեան, ՀՀ Լիբանանի մօտ Հիւպատոս Պրն. Աշոտ Վարդանեանը, ԹՄՄ իմնադիրներու Մարմնի ատենապետ ընկ. Յակոբ Գասարճեանը եւ Հիմնադիրներու Մարմնի անդամներ, ՌԱԿ Լիբանանի Շրջանային Վարչութեան ատենապետ՝ ընկ. Միքայէլ Վայէճեանը եւ վարչութեան անդամներ եւ մեծ թիւով հիւրեր ու ներկաներ:

Լիբանանի եւ Հայաստանի քայլերգներու ունկնդրութենէն ետք,  «Կլոր Սեղան»ը վարող, «ՌԱԿ ՄԱՄՈՒԼ»ի եւ «Զարթօնք»ի գլխաւոր խմբագիր ընկ. Սեւակ Յակոբեան բարի գալուստի խօսքով հանդէս եկաւ՝ շնորհակալութիւն յայտնելով բոլորին եւ «Կլոր Սեղան»ի մասնակիցներուն, այս քննարկման ներկայ ըլլալու համար: Ապա նիւթին վերաբերող հորիզոններ բանալու համար ներկաներուն մօտ ան յիշեց Չարլզ Տարուինի մէկ նշանաւոր խօսքը, ուր ան կ՛ըսէ թէ «Ո՛չ ամենազօրաւորը, ո՛չ ալ ամենախելացին պիտի գոյատեւէ. այլ՝ ան, որ կարողութիւնը ունի յարմարելու նոր պայմաններուն»:

Նախքան դասախօսներու ելոյթ ունենալը Հայաստանի Հանրապետութեան Սփիւռքի Նախարարուհի Տիկ. Հրանոյշ Յակոբեան, տեսաերիզի ճամբով իր գնահատական ու զօրակցական խօսքը փոխանցեց՝ ըսելով. «Աշխարհը շատ արագ կը զարգանայ եւ կը փոխուի ու այս փոքրացող աշխարհի գլխաւոր դերակատարը տեղեկատուութիւնն է, որ վայրկեաններու ընթացքին կրնայ աշխարհը ոտքի հանել, ուրախացնել եւ կամ տխրեցնել»: Սփիւռքի նախարարուհին գնահատելով այս ձեռնարկը կազմակերպողները, բարի երթ մաղթեց «Կլոր Սեղան»ին (Հայաստանի Հանրապետութեան Սփիւռքի Նախարարուհի Հրանոյշ Յակոբեանի խօսքը կու տանք վարը՝ առանձին բաժինով):

Կլոր սեղանը վարող ընկ. Սեւակ Յակոբեան նախ խօսքը փոխանցեց Միչիկըն Համալսարանի Հայագիտութեան Ամպիոնի Վարիչ  Դոկտ. Արա Սանճեանին, որ իր կարգին խօսելով համացանցի բերած փոփոխութիւններուն մասին ըսաւ, թէ «ըլլայ տպագիր, թուայնացած, համացանցային եւ կամ հեռարձակուող տեղեկատուութիւնը արհեստականացումի միջոցաւ եղած է այնպէս, որ ընթերցողը այլեւս կարելիութիւնը ունի լուրերը համեմատելու, նաեւ տարբեր աղբիւրներու հետեւելով գիտնալու տարբերութիւններն ու առաւելութիւններպ ու մէկ թերթը կամ կայքը միւսէն զանազանելու»: Դոկտ. Սանճեան նշեց, թէ առաւելաբար աւելի հետեւորդ կ’ունենայ այն տեղեկատուական կազմակերպութիւնը, որ առանց խտրութեան ամէն լուր կը փոխանցէ, առանց կուսակցական կամ գաղափարական սահմանագիծեր դնելու»:

Ընկ. Յակոբեան շնորհակալութիւն յայտնելէ ետք Դոկտ. Արա Սանճեանին, խօսքը փոխանցեց Հայկազեան Համալսարանի Հայկական Սփիւռքի Ուսումնասիրութեան Կեդրոնի  Տնօրէն Դոկտ. Անդրանիկ Տագէսեանին, որ ներկայացնելով «Ոսկեփորիկ»ի գաղափարը ըսաւ, թէ «Ասօր կայ այնպիսի իրողութիւն մը, ուր գոյութուն չունի կատարելապէս վստահելի կայք մը, որ իր մէջ ուսումնասիրող աշակերտը անոր մէջ կարենայ գտնել իր ուսումնասիրել ուզած բոլոր նիւթերուն մասին, փոխանակ դիմելու զանազան աղբիւրներու, որոնց վստահելիութիւնը կրնայ կասկածի տակ առնուիլ»: Ան շեշտեց, որ թուայնացումը արխիւներու պահպանումէն անդին կարեւոր է նաեւ հանրութեան հասանելիութեան փոխանցելու համար:

Երրորդ դասախօսն էր Արաբական Ծոցի Աստուածաշունչի Ընկերակցութեան Ընդհանուր Քարտուղար Դոկտ. Հրայր Ճէպէճեան, որ հիմնականին մէջ խօսեցաւ արհեստագիտական արդի միջոցներով հոգեւոր գիտելիքներու փոխանցումներուն մասին: Դոկտ. Ճէպէճեան զանզանութիւն դնելով տպագիրին ու թուայնացածին միջեւ ըսաւ, թէ «Տպագիրը ստեղծած է իր մշակոյթը եւ թուայանացածը ունի իր մշակոյթը: Սակայն երկուքին հասարակ գիծը անոնց ընկալումն է ճիշդ ձեւով: Աշխարհի խոշորագոյն հարցերէն մէկը անգրագիտութիւնն է, որովհետեւ աշխարհի բնակչութեան մեծ մաս մը անգրագէտ է տակաւին եւ համացանցը իր լսատեսողական բարեմասնութեամբ աւելի դիւրին միջոց մըն է հասնելու անգրագէտ հանրութեան»:

Ապա խօսք առաւ Լիբանանի Հ.Բ.Ը.Մ.ի Վարիչ Տնօրէնուհի Տիկ. Անիթա Լիպեար, որ իր նիւթը PowerPoint-ի ներկայացման միջոցաւ խօսեցաւ համացանցի եւ ներկայ արհեստագիտութեանց առաւելութիւններուն ու ժխտական կէտերուն մասին, նկարներով ցոյց տալով մեծամեծ թուայնացած եւ տպագիր արխիւներ պահող ընկերութիւններու հրկիզումը, նկատել տալով թէ՛ տպագիրին եւ թէ՛ թուայնացածին կատարելապէս վստահելի չըլլալը: Տիկ. Լիպեար օրինակներ տուաւ ՀԲԸՄ-ի մէջ համացանցի արհեստագիտութեան միջոցաւ իր տարած աշխատանքէն եւ աւարտելով իր խօսքը ըսաւ, թէ «այսօրուան տեղեկատուութիւնը վաղուան պատմութիւնն է, որովհետեւ այդ միջոցաւ է, որ մենք հասանելի պիտի ըլլանք ապագայի սերունդներուն»:

«Ազդակ» թերթի Տնօրէն եւ Գլխաւոր Խմբագիր Պրն. Շահան Գանտահարեան, որպէս մամուլի երկարամեայ ծառայող, խօսեցաւ անցեալի եւ ներկայի տարբերութիւններուն մասին լրատուական ծիրէն ներս: Պրն. Գանտահարեան ըսաւ. «Միշտ կը հարցուի ինչու հրատարակել տպագիրը: Կան մտածողներ, որ այդ մէկը աւանդութիւնը պահելու համար է, ուրիշ խաւ մը գոյութիւն ունի, որ տպագիր կը պահանջէ, սկայն նպատակը հասանելի ըլլալն է: Թուայնացումի պատճառը որպէս արխիւ փրկելու կողքին դիւրութեամբ տարածելն է, որովհետեւ թուայնացումի պահպանումը եւս ապահով չէ: Ինչպէս որ թուղթը երկար չի կրնար դիմանալ, նոյնպէս սկաւառակները եւ կամ այլ արհեստագիտական սարքեր կրնան որոշ ժամանակ ետք դադրիլ գործածութենէ»: Ըստ Պրն. Գանտահարեանին արհեստագիտականացման հիմնական առաւելութիւններէն մէկը այն է, որ այսօր հանրութիւնը կարդալու կողքին կրնայ տեսնել եւ լսել փոխանցուող լուրին մանրամասնութիւնները, դէպքի կայացումէն առնուազն կէս ժամ ետք:

Վերջին զրուցողն էր «Մուսթաքպալ» հեռատեսիլի հայկական բաժնի եւ «Ռատիօ Սեւան»ի լրագրող ու հաղորդավար, ինչպէս նաեւ Պէյրութի «Արարատ» օրաթերթի քաղաքական էջի խմբագիր Պրն. Շիրազ Ճէրէճեան, յայտնեց, թէ ամէն իմաստով համացանցը դիւրացուցած է լրատուական ընկերութիւններու բոլոր գործերը, այլ երկրի մէջ պատահած տեղեկութիւն մը փոխանակ օրեր ետք ստանալու՝ ձեռք բերելու համար նոյն վայրկեանին: Պրն. Ճէրէճեան ըսաւ. «Համացանցի գոյութեամբ պէտք չունինք երկար ժամանակ սպասել լուր մը առնելու պարագային, այլ համակարգիչի դիմաց նստած կրնանք կատարել այդ մէկը: Լրատուական «համեստ» կազմակերպութիւններ նկարողներ ղրկելու կարիքը չունին առաջուայ պէս, այլ շատ դիւրութեամբ ու  դէպքին ամբողջ մանրամասնութիւններով համացանցէն նկարներ կարելի է ձեռք ձգել»: Երիտասարդ լրագրողը փոխանցեց այն միտքը, որ համացանցը պատճառ դարձած է նաեւ գործազրկութեան, որովհետեւ նախապէս խմբագրատուներու մէջ պաշտօնեաներու կատարած գործերը այժմ համացանցը կը կատարէ շատ աւելի արագ միջոցներով:

Կոկիկ հիւրասիրութենէ ետք, ներկաներ եւս իրենց կարգին հարցումներ եւ միտքեր փոխանակեցին զրուկացիներուն հետ, աւելի ընդլայնելով քննարկուած նիւթերուն ծիրը նորանոր տեղեկութիւններ տալով ու քաղելով այս հրատապ հարցերուն շուրջ:

 

Սփիւռքի Նախարար Դոկտ. Հրանոյշ Յակոբեանի Ողջոյնի Խօսքը Ուղղուած «ՌԱԿ Մամուլի»-ի Կողմէ Կազմակերպուած «Կլոր Սեղան»ի Մասնակիցներուն եւ Հիւրերուն                                     

Սիրելի հայրենակիցներ,

Ջերմորեն ողջունում եմ Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան Կենտրոնական  Վարչության հովանավորությամբ և «ՌԱԿ մամուլի»-ի կողմից կազմակերպված «Սփիւռքահայ Տեղեկատութիւնը Անցումային Հանգրուանին՝ Տպագիրէն Թուայնացում» կլոր սեղանի մասնակիցներին և հյուրերին: Վստահ եմ, որ սփյուռքի հոգևոր-մշակութային կենտրոնում` Բեյրութում իրականացվող այս ձեռնարկը  դառնալու է օրինակելի փորձ` մյուս համայնքների համար և նպաստելու է համահայկական տեղեկատվական դաշտի ձևավորմանն ու համակարգմանը, մամուլի միջոցով ստեղծված արժեքների պահպանմանը:

Անչափ ուրախ եմ, որ նոր հանգրվանում կլոր սեղանի շուրջ հավաքվել են սփյուռքյան տարբեր քաղաքական ուժերի, հոգևոր, գիտական ու համահայկական կառույցների ներկայացուցիչներ` արժևորելու և քննարկելու հայ լրատվության խնդիրները` կապված թվայնացման հետ:

Սփյուռքում «Ազդարարից» մինչև օրըստօրէ բացվող հայկական էլեկտրոնային լրատվամիջոցները եղել և մնում են հայպահպանության, հայ դատի, համազգային հիմնախնդիրերի կոչնակները: Եվ մամուլում հրապարակված արժեքների պահպանումը, թվայնացումն ու արխիվավորումը լրջագույն խնդիր են, որոնց ձեռնամուխ են եղել և Հայրենիքում և Սփյուռքում: Գործընթացը գնալով նոր թափ է ստանում` ի հայտ բերելով դրա դրական ու բացասական կողմերը: Սփյուռքի նախարարության  գործունեության կարևոր ուղղություններից մեկը ևս դարձել է աշխարհասփյուռ հայությանն առնչվող գրականության, հայագիտական ուսումնասիրությունների,  մամուլում եղած հրապարակումների թվայնացումը, համակարգումն ու արխիվացումը:

Կարծում եմ այս հարցում ևս մեր աշխատանքների կիզակետում պետք է լինեն Հայոց ցեղասպանության ճանաչմանը դատապարտմանն ու հետևանքների վերացմանը, հայոց պահանջատիրությանն առնչվող գիտական հոդվածների ու փաստավավերագրական նյութերի, վկայություների համակարգումը թվայնացումը արխիվացումն ու տարածումը:

Նախարարության նախաձեռնությամբ իրականացվող Լրագրողների համահայկական բոլոր համաժողովներում հայկական լրատվամիջոցները տևական քննարկումների, վերլուծությունների արդյունքում որդեգրեցին Հայ Դատը բազմակողմանիորեն ներկայացնելու ուղղություն, որի շնորհիվ 100 տարի առաջ տեղի ունեցած սոսկալի ոճրագործության մասին սփյուռքի և հայաստանյան մամուլն այնքան տեղեկատվական ու վերլուծական հոդվածներ գրեց, որ հիմա օրախնդիր է դրանց համակարգումը, թվայնացումն ու հրապարակումը:

Ուշագրավ էր, որ Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցը ոգեկոչելու նպատակով միացան մեր երեք ավանդական կուսակցությունները և պատմության մեջ առաջին անգամ ապրիլ 24-ին հայ ընթերցողի դատին ներկայացրին «Ազդակ», «Զարթօնք» և «Արարատ» օրաթերթերի մեկ-միասնական բացառիկ համարը:

Չափազանց կարևորում եմ Հայագիտական թվայնացված շտեմարանների ստեղծումը: Թերթերի տպագիր շրջանի տեղեկատվության, կրոնական տեղեկատվության արդիականացումն ու թվայնացումը: Այս իմաստով հիշատակության է արժանի 2014թ.

Հայ Կաթողիկե եկեղեցու և ՀՀ սփյուռքի նախարարության համագործակցությամբ Երևանում տեղի ունեցած Հայ Կաթողիկե եկեղեցու հաղորդակցության միջոցների 2-րդ համագումարը, որի նպատակն էր զարգացնել համագործակցությունը հայ համայնքներում գործող եկեղեցական ԶԼՄ-ների միջև և մշակել կառուցակարգեր՝ նրանց աշխատանքը քրիստոնեական և ազգային արժեքների տարածմանն ու պահպանմանը լավագույնս ծառայեցնելու համար:  ՀՀ սփյուռքի նախարարության կարևորագույն ծրագրերից ՝ է նաև Սփյուռքի նախարարության նախաձեռնությամբ Հայ Կաթողիկե եկեղեցու Զմմառի և Մխիթարյան միաբանությունների Երևանի Մատենադարանի միջև կնքված համաձայնագրերով նախատեսված է թվայնացնել, ամբողջացնել և հինգ հատորով տպագրել Միաբանության շուրջ 1400 հին ձեռագրերի և հնատիպ գրքերի մատենագրությունը:

12014թ. տպագրության է պատրաստվել 250 ձեռագրերի մատենագրության առաջին հատորը, իսկ հաջորդ երեք հատորների թվայնացման աշխատանքներն ավարտված են, մատենագրության և տպագրության ուղղությամբ աշխատանքները շարունակվում են:

Կարևորելով հայ ժողովրդի՝ աշխարհով մեկ սփռված պատմական և մշակութային արժեքների, այդ թվում` գրադարանների, թանգարանների, արխիվների նյութերի թվայնացումը և տարածումը՝ մենք ստեղծեցինք Էլեկտրոնային գրադարանը (www.lib.mindiaspora.am) և Հայկական սփյուռքի պատմության վիրտուալ թանգարանը  (www.armdiasporamuseum.com):

ՀՀ սփյուռքի նախարարությունն իր ստեղծման առաջին իսկ օրերից ձեռնամուխ եղավ գիտական, կրթական, տնտեսական մշակութային և այլ ոլորտներում առկա ներուժի հաշվառման և համախմբման շտեմարանի ստեղծման աշխատանքներին, որտեղ ամեն օր և անընդհատ մուտքագրվում, խմբագրվում և ամբողջացվում են նորանոր տվյալներ սփյուռքյան կառույցների, կազմակերպությունների և անհատների վերաբերյալ:

Ակտիվ գործում է ՀՀ ՍՆ պաշտոնական կայքը (mindiaspora.am), իսկ «Հայերն այսօր» էլ. թերթը, (www.hayernaysor.am) համահայակական տեղեկատվական դաշտում փորձում է հանդես գալ որպես կամուրջ:

Նախարարությունը սերտորեն համագործակցում է հետուստաընկերությունների և ռադիոընկերությունների հետ, ստեղծում է ֆիլմեր, տեսահոլովակներ, հաղորդաշարեր, որոնք ժողովվում և արրխիվավորվում են, տեղադրվում նախարարության կայքերում, տեղադրվում FTP համակարգում, որպեսզի օգտվեն և Հայաստանի և Սփյուռքի  լրատվամիջոցները: Գործում է նախարարության Հայոց լեզվի հեռուստադպրոցը:

Հարգելի հայրենակիցներ,

Դարեր շարունակ գրչի մշակներն ինչպես Հայաստանում, պատմական Հայաստանի տարածքում, այնպես էլ Սփյուռքի բազմաթիվ համայնքներում ստեղծել և լույս են ընծայել մեր ժողովրդի տարբեր հատվածների տարեգրությունը: Այդ ամբողջ հարստությունը հիմնականում այսօր խունացած թղթերի վրա է  և կդատապարտվի կորստի ու մոռացության, եթե մենք չմեկտեղենք մեր ուժերն ու չիրականացնենք թվայնացման և արխիվացման գործը:

Կարևորում եմ հատկապես հայ ժողովրդի հոգևոր, բարոյական  արժեհամակարգին, համաշխարհային քաղաքակրթության մեջ նրա գրական, մշակութային ժառանգությանը և հայ ժողովրդի պատմությանը վերաբերող հրապարակումների, հոդվածների թվայնացումը և այդ ուղղությամբ ձեր ներդրած ջանքերը:

Փառք ու պատիվ բոլոր նրանց, ովքեր ձեռնամուխ են եղել դժվարին բայց անհրաժեշտ աշխատանքի իրականացմանը: Հայաստանում այդ գործն ունի պետական հոգածություն՝ մեծ աշխատանքներ են տարվել Մատենադարանում, Ազգային գրադարանում, ՀՀ ԳԱԱ գրադարանում, Ազգային արխիվում:

Կարծում եմ, մեր առջև ծառացած կարևորագույն խնդիրն է հզորացնել պետական և համազգային  տեղեկատվական ռեսուրսները, բարձրացնել դրանց օգտագործման արդյունավետությունը, ընդլայնել հնարավորությունները: Այս տեսանկյունից նման ներկայացուցչական և բովանդակալից քննարկումները կարող են մեծապես նպաստել մեր ընդհանրական գործին: 2016 թվականին կայանալիք լրագրողների 8-րդ համաժողովը կլինի նաև այս ուղղությամբ իրականացված աշխատանքների յուրահատուկ ամփոփում

Բարի երթ եմ մաղթում կլոր սեղանի աշխատանքներին և մաղթում արդյունավետ ու արգասաբեր ընթացք: